Kierownik: prof. dr hab. Ewa Żebrowska
Członkowie:
- prof. ucz. dr hab. Grzegorz Pawłowski
- prof. ucz. dr hab. Paweł Szerszeń
- mgr Anna Chałabiś-Nogalska
- dr Małgorzata Jabłońska
Zakres badań naukowych
Wieloaspektowy i złożony charakter języka/ów i komunikacji, ich wielorakie powiązania i
uwarunkowania skłoniły członków zakładu do wykroczenia poza ramy lingwistyki w
kierunku badań interdyscyplinarnych, aby pełniej i w sposób zintegrowany zrozumieć i
poznać obrany przedmiot. Badania prowadzone są na styku teorii języków, językoznawstwa
stosowanego, filozofii (teorii metafizyki i epistemologii), kulturoznawstwa, hymnografii
bizantyjskiej, paleografii lingwistycznej, psychologii, zarządzania i medioznawstwa. Mają
zarówno wymiar teoretyczny, jak i aplikatywny, a ich nadrzędnym celem jest zgłębienie
istoty aktów komunikacji i ich determinantów, a zwłaszcza kontekstu wewnętrznego
(uczestników komunikacji i ich właściwości) i zewnętrznego (środowiska komunikacji).
Poszczególni członkowie zakładu dostrzegają różne perspektywy i problemy badawcze. W
kręgu ich zainteresowań pozostają:
- relacje między uczestnikami komunikacji międzykulturowej, adaptacja kulturowa, kulturowe
uczenie się i konstruowanie tożsamości kulturowej w różnym środowisku (w
międzynarodowym biznesie, wśród migrantów, ekspatów biznesowych, studentów
zagranicznych, misjonarzy) - funkcje aktów językowych w ramach konkretnych zadań komunikacyjnych, implikujące
własności (meta)poznawcze, kognitywne, komunikatywne i dyskursywne podmiotu,
uwarunkowane z kolei przez własności genetyczne, kulturowe i aksjologiczne - terminologia (w tym m. in. terminologia muzyki i hymnografii bizantyjskiej), relacje w
układach specjalista-specjalista, specjalista-laik czy modele transferencji wiedzy
(specjalistycznej) - współczesne komunikowanie się wspierane technologiami i mediami cyfrowymi, w tym
platformami e-learningowymi, chatbotami (voicebotami) - praktyki komunikacyjne, interakcje i gatunki wypowiedzi w mediach społecznościowych
- tekst, pismo i obraz we współczesnej kulturze.
Kierownik: prof. ucz. dr hab. Joanna Osiejewicz
Członkowie:
- prof. dr hab. Sambor Grucza
- dr hab. Marta Sylwanowicz
- dr Anna Bajerowska
- dr Monika Bałaga-Rubaj
- dr Marta Małachowicz
- dr Janina Pietraszkiewicz
- dr Magda Żelazowska-Sobczyk
Strona internetowa zakładu: http://legal-communication.iksi.uw.edu.pl/
Kierownik: prof. ucz. dr hab. Magdalena Latkowska
Członkowie:
Kierownik: prof. ucz. dr hab. Silvia Bonacchi
Członkowie:
- dr hab. Kamila Miłkowska-Samul
- dr hab. Reinhold Utri
- dr hab. Justyna Alnajjar
- dr Monika Konert-Panek
- dr Anna Jędrzejczyk
- dr Virginia Schulte
- mgr Mariusz Mela
- mgr Alasdair Cullen
Kierownik: prof. ucz. dr hab. Elżbieta Jamrozik
p.o. Kierownik Zakładu: dr hab. Agnieszka Andrychowicz-Trojanowska, prof. ucz.
Członkowie:
- dr hab. Mariusz Górnicz
- dr Maciej Durkiewicz
- dr Małgorzata Kornacka
- dr Dorota Kozakiewicz-Kłosowska
- dr Mieczysław Nasiadka
- dr Anna Zagórska
Zakres badań naukowych
Zakład Leksykologii i Leksykografii Specjalistycznej prowadzi działalność naukową w zakresie (i) badań leksykalnych, (ii) badań leksykograficznych. Badania leksykalne (diachroniczne, synchroniczne i kontrastywne) prowadzone są nad:
- mechanizmami słowotwórczymi w poszczególnych językach (derywacja przedrostkowa i przyrostkowa, złożenia, zrosty, stopień ich skostnienia) i ich produktywnością, zmianami leksykalnymi w perspektywie synchronicznej i diachronicznej;
- neologizmami, ich frekwencją oraz stopniem zakorzenienia (formacje okazjonalne i trwałe);
- zapożyczeniami językowymi, ich integracją z językiem przyjmującym; wyodrębnieniem dziedzin, w których występują zapożyczenia oraz języka, z którego pochodzą;
- obecnością i rolą języka angielskiego we współczesnych językach europejskich;
- strukturami składniowymi słownictwa, walencji czasownikowej oraz sposobami powiązania predykatów z argumentami, co prowadzi do opracowań leksykograficznych i słowników struktur predykatowo-argumentowych znajdujących zastosowanie w pracy tłumacza i dydaktyce języków obcych;
- kolokacjami i łączliwością elementów leksykalnych oraz stopniem skostnienia struktur leksykalnych.
Badania te znajdują bezpośrednie przełożenie w dydaktyce oraz pracy tłumacza, mają charakter kontrastywny i są prowadzone zespołowo. Zestawienie danych pochodzących z różnych obszarów językowych pozwala sformułować wnioski natury typologicznej oraz socjolingwistycznej odnośnie struktury słownictwa, jego tendencji rozwojowych, odmian i funkcjonowania w poszczególnych krajach Europy.
Leksykalne badania diachroniczne w zakresie leksykologii, leksykografii i gramatykografii dążą do wykazania ciągłości zjawisk językowych oraz sposobu ich kodyfikacji na przestrzeni wieków ujawniając: 1. ewolucję słownictwa na osi temporalnej; 2. zmiany w produktywności mechanizmów słowotwórczych, wzajemne wpływy języków na siebie przejawiające się w rodzajach zapożyczeń oraz sposobie i stopniu ich integracji; 3. zmiany semantyczne jednostek leksykalnych; 2. ewolucję technik leksykograficznych.
Badania leksykograficzne, prowadzone nad rozwojem technik leksykograficznych i historią słowników na poszczególnych obszarach językowych, w perspektywie dydaktycznej zmierzają do: 1. odtworzenia technik stosowanych we współczesnej leksykografii; 2. sformułowania zasad doboru słownika w zależności od potrzeb użytkownika oraz umiejętności wykorzystania informacji w nim zawartych.
Przedstawiony powyżej zakres działalności naukowo-dydaktycznej Zakładu wyznacza jego główne tendencje rozwojowe i może ulec modyfikacji w zależności od jego składu osobowego, bieżących potrzeb dydaktycznych, specyfiki języków oraz indywidualnych zainteresowań członków Zakładu.
Współpraca międzynarodowa z ośrodkami uniwersyteckimi we Włoszech, Francji i Belgii.
Współpraca krajowa z Centralną Komisją Egzaminacyjną d/s matur, z ORE (dawny CODN) i Ministerstwem Edukacji Narodowej w zakresie dydaktyki języka włoskiego.
Kierownik: prof. dr hab. Anna Tylusińska-Kowalska
Członkowie:
- prof. ucz. dr hab. Adam Elbanowski
- prof. ucz. dr hab. Krzysztof Fordoński
- prof. ucz. dr hab. Tomasz Łysak
- dr hab. Dario Prola
- dr hab. Joanna Piotrowska
- dr hab. Boris Schwencke
- dr Giulia Cilloni-Gaździńska
- dr Wanda Józwikowska
- dr Dominika Lipszyc
- dr Matteo Piccin
- dr Aleksandra Piekarniak
- dr Piotr Podemski
- dr Małgorzata Trzeciak-Cygan
- dr Ewelina Walendziak-Genco
- dr Orhan Wasilewski
- dr Aleksandra Janczarska
Zakres badań naukowych
Zakład prowadzi badania wielokierunkowe i interdyscyplinarne z zakresu m.in.: dialogu kultur, dialogu literatury i kultury, komunikacji interkulturowej, komparatystyki literackiej, uwarunkowań historycznych współczesnych stosunków międzynarodowych w ramach Unii Europejskiej i poza Unią. Obszarem zainteresowań i badań są też historia i literatura obszarów języków obcych, teoria literatury w świetle najnowszych badań naukowych, wieloaspektowa praca nad interkulturową rolą tłumaczeń humanistycznych i literackich (analiza i krytyka przekładu, teoria przekładu literackiego, rola przekładu literackiego i humanistycznego w dialogu międzykulturowym). Planowana jest też szeroka wymiana międzynarodowa oraz zapraszanie gości zagranicznych zarówno na seminaria organizowane dla młodych badaczy, jak i na wykłady dla studentów, w ramach wymiany dwustronnej m.in. z USA, Francją, Hiszpanią, Portugalią, Wielką Brytanią, Niemcami, Szwecją, Włochami, Szwajcarią, Austrią, Republiką Czech, Rumunią, Rosją.
Zakład zajmuje się również studiami nad węzłowymi problemami współczesnej kulturologii. Najważniejszym z nich jest transfer kulturowy, czyli wzajemna wymiana wartości duchowych na pograniczu kultur i literatur wschodnioeuropejskich oraz ich więzi z kulturą polską. W szczególności badane są:
- wewnątrzsłowiańskie kontakty kulturowe, ich dzieje i stan obecny,
- polsko-wschodnioeuropejski dialog kultur,
- publicystyka i literatura dokumentu osobistego w krajach wschodnioeuropejskich: krąg prezentowanych przez nią zagadnień i wartości, podobieństwa i rozbieżności problemowo-tematyczne, językowe, stylistyczne,
- recepcja literatur wschodnioeuropejskich na gruncie polskim.
Współpraca międzynarodowa i krajowa z ośrodkami uniwersyteckimi w USA, Wielkiej Brytanii, Belgii, Niemczech, Rosji, we Włoszech, Francji, na Ukrainie, Białorusi, Łotwie, Litwie, Estonii, Słowenii oraz Węgrzech. Zakład współpracuje blisko z Instytutem Kultury Włoskiej i Ambasadą Włoch w Polsce, a także Uniwersytetem Jagiellońskim, Wrocławskim, Gdańskim i Lubelskim.
Kierownik: prof. ucz. dr hab. Magdalena Olpińska-Szkiełko
Członkowie:
- prof. ucz. dr hab. Agnieszka Andrychowicz-Trojanowska
- prof. ucz. dr hab. Piotr Romanowski
- dr Ilona Banasiak
- dr Agnieszka Błaszczak
- dr Anna Bonek
- dr Karolina Rosales Miranda
- dr Ewa Zwierzchoń-Grabowska
- mgr Edyta Maciejak
Zakres badań naukowych
Przedmiotem pogłębionych badań Zakładu są zagadnienia w zakresie lingwistyki, glottodydaktyki i translatoryki, w szczególności zagadnienia związane z teorią języków, semantyką, teoriami przyswajania języka pierwszego i drugiego (obcego) i ich implikacjami glottodydaktycznymi, dydaktyką języków specjalistycznych, polsko-niemieckim językoznawstwem komparatywnym (kontrastywnym) oraz problematyką terminologii i leksykologii języków specjalistycznych. Krąg zagadnień wymagających szczegółowych badań Zakładu ciągle rozszerza się. Dotychczasowy dorobek naukowy pracowników Zakładu stanowi świadectwo wielu nowatorskich rozwiązań teoretycznych i wniosków o charakterze aplikatywnym dotyczących praktyki nauczania języków specjalistycznych i tłumaczenia tekstów specjalistycznych. Działalność naukowo-badawcza prowadzona w Zakładzie owocuje powstawaniem wielu rozpraw habilitacyjnych.
Współpraca międzynarodowa i krajowa z ośrodkami uniwersyteckimi w Polsce, Niemczech, Chinach i Japonii.
Kierownik: prof. ucz. dr hab. Monika Płużyczka
Członkowie:
Zakres badań naukowych
Działalność badawcza Zakładu skupia się na badaniach i rozważaniach dotyczących szeroko pojmowanej działalności translacyjnej. Badania są prowadzone przede wszystkim w panującym ostatnio nurcie tzw. process-oriented translation studies, czyli są zorientowane na opis procesów mentalnych zaangażowanych w tłumaczenie, jak również opis i badanie mentalnych właściwości tłumaczy, które umożliwiają tłumaczom dokonywanie aktów translacyjnych, a które składają się na określone kompetencje translacyjne. Nadal prowadzone są również badania w nurcie tzw. product-oriented translation studies, a nawet recipient-oriented translation studies. Wykorzystywane są więc różne metodologie badawcze, a w ramach tych metodologii różne metody badań: kwestionariusze, ankiety, badania produktu tłumaczeniowego, analiza kontrastywna tekstów, wywiady, testy tłumaczeniowe, testy trafności tłumaczeniowej, jak również metody eksperymentalne: eye tracking, GSR itd.
Do obszarów badawczych należą między innymi: kompetencje tłumaczeniowe, modele kompetencyjne, procesy mentalne podczas tłumaczenia – aspekty neurobiologiczne i psychologiczne procesów tłumaczeniowych, teorie translatoryczne, różne paradygmaty badań translatorycznych, tłumaczenia ustne, tłumaczenia pisemne, tłumaczenia audiowizualne, tłumaczenia a vista, nowe technologie w badaniach translatorycznych, jakość tłumaczenia, prakseologia tłumaczenia, teorie translatoryczne, rozwój translatoryki jako dyscypliny naukowej, analizy kontrastywne tekstów tłumaczonych, intersemiotyczność i intermedialność w tłumaczeniu itd. Oprócz rozważań i badań w zakresie translatoryki czystej i stosowanej, prowadzone są również badania w zakresie translodydaktyki, czyli dydaktyki tłumaczenia zarówno pisemnego, jak i ustnego. Opracowywane są również propozycje metodyczne w tym zakresie.
Współpraca międzynarodowa i krajowa
Obecnie trwa współpraca naukowa w ramach realizowanych grantów UE z uniwersytetami zagranicznymi:
- Freie Universitaet Berlinie/ Niemcy
- Universita degli Studi di Verona/ Włochy
- University of Haifa/ Izrael
- Universitaet Wien/ Austria
- Stichting Katholieke Universiteit/ Holandia
- Trnavska Univerzita v Trnave/ Słowacja
- Universytetet I Stavanger/ Norwegia
- Uniwersytet Bazylejski/ Szwajcaria
Współpraca w ramach pozostałych naukowych projektów bilateralnych, jak również w ramach organizacji konferencji i sympozjów:
Uniwersytet Wrocławski (wspólna konferencja translatoryczna TRANSLATON, organizacje gościnnych wykładów naukowych, sympozjów naukowych i wspólne publikacje naukowe)
- Uniwersytet Śląski (wspólne sympozja naukowe, publikacje)
- Uniwersytet Jana Gutenberga w Moguncji/ Germersheim (Niemcy) – wspólne konferencje, wykłady gościnne, publikacje
- Smoleński Uniwersytet Państwowy/ Rosja
- Rosyjski Nowy Uniwersytet w Moskwie/ Rosja
- Uniwersytet w Konstancji, Wydział Językoznawstwa, Instytut Slawistyki
- Instytut Nauk Humanistycznych i Technologii Informacyjnych w Moskwie/ Rosja
- Izraelski Instytut Technologii (Technion) w Hajfie